Türkiye'nin İhracatının Ödeme Şekillerine Göre Dağılımı Nasıldır?

Dış ticarette kullanılan ödeme yöntemleri peşin ödeme, mal mukabili ödeme, vesaik mukabili ödeme, akreditifli ödeme ve banka ödeme yükümlülüğü olarak sınıflandırılmaktadır.

Banka ödeme yükümlülüğü 2013 yılı itibari ile kullanıma giren bir ödeme şekli olup, ithalat ve ihracat işlemlerinde henüz çok nadir olarak kullanılmaktadır.

Bu yüzden mevcut durumda ihracat ve ithalat işlemlerinde alıcı ve satıcılar arasında ödemeler temel olarak 4 ödeme yöntemi kullanılarak yapılmaktadır.

Peki, Türkiye'deki firmalar yapmış oldukları ihracat işlemlerinde hangi ödeme yöntemini daha çok tercih etmektedirler?

Ya da bir diğer deyişle, Türkiye'deki ihracatçı firmalar hangi ödeme yöntemini kullanarak mallarını yurt dışındaki alıcılara satabilmektedirler.

Bugünkü yazımda, TUİK verilerinden derlemiş olduğum grafikler yardımı ile, Türkiye'nin ihracatında hangi ödeme yöntemlerinin hangi oranlarda kullanıldığını açıklamaya çalışacağım.

Tuik Ödeme Yöntemlerine Dair İstatistikleri Nasıl Oluşturuluyor?

İhracatçı firmalar, genellikle ihracat esnasında kesmiş oldukları Maliye Bakanlı'ğı damgalı Türkçe faturalarına ihracatta kullanacakları ödeme yöntemini yazmaktadırlar.

İhracat gümrük beyannamesi doldurulurken de, gümrükçüler yani gümrük müşavirleri, faturada yazan ödeme şeklini Gümrük Beyannamesinin 28. bölümünde yer alan "Finansal ve Bankacılık Verileri" isimli kutucuğa ihracatçının bankasının adı ile beraber yazmaktadırlar.

Çok büyük olasılık ile Tuik, yayınlamış olduğu "Ödeme şekillerine göre ihracat" başlıklı istatistik raporunu buradan elde etmiş olduğu verileri kullanarak yayınlamaktadır.

Önemli Not: Normal şartlar altında Tuik'in oluşturmuş olduğu bu istatistiğin yüzde yüze yakın gerçek sonuçları yansıtması beklenmektedir. Fakat uygulamada az da olsa hatalı girişlerin olduğu göz ardı edilmemelidir. Özellikle mal mukabili ödemenin matbu olarak diğer ödeme yöntemlerinin yerine gümrük beyannamelerine yazıldığı bir gerçektir.

Türkiye'nin İhracatının Ödeme Şekillerine Göre Dağılımı Nasıldır?

Türkiye 2014 yılında 157 milyar ABD doları tutarında ihracat yapmıştır. Türkiye 2014 yılında yapmış olduğu ihracatın yaklaşık %65'ini mal mukabili ödeme yöntemi ile, %15'ini vesaik mukabili ödeme ile, %10'unu peşin ödeme ile ve %9'unu da akreditifli ödeme ile yapmıştır.

Türkiye 2014 yılında yapmış olduğu toplam ihracatın yaklaşık %1'ini ise bedelsiz olarak ihraç etmiştir.

Tüm bu verilere aşağıdaki grafikten ulaşabilirsiniz.

Yıllara göre ödeme yöntemleri kullanımdaki değişim incelendiğinde ise karşımıza çıkan tablo vesaik mukabili ödeme kullanımının azaldığını, mal mukabili ödeme yönteminin ise daha çok kullanılmaya başlandığını göstermektedir.

Örneğin, 2006 yılında vesaik mukabili ödemenin tüm ihracata oranı %20 iken bu rakam 2014 yılında %15'e düşmüştür.

Yine 2006 yılında mal mukabili ödemenin tüm ihracata oranı %57 civarındadır. Oysaki 2014 yılında tüm ihracatın %65'i mal mukabili ödeme ile gerçekleştirilmiştir.

Sonuç:

Elde edilen veriler ışığında Türkiye'deki ihracatçıların daha çok mal mukabili ödeme kullanarak ihracat yapabildikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Oysa biz biliyoruz ki, mal mukabili ödeme ihracatçılar için en riskli ödeme yöntemidir.

Türkiye ile pek çok üründe rekabet eden Çin, Hindistan, Bangladeş hatta Mısır gibi ülkeler kolay kolay açığa mal vermez iken, Türkiye'deki ihracatçıların bu kadar yoğun mal mukabili ihracat yapması ayrıca üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.