güncel yazılar...
Loading...

Bill of Exchange Nedir? Poliçe Nedir?

İngilizce'de "Bill of Exchange" veya "Draft" olarak kullanılan, Türkçe'de ise "Poliçe" olarak karşılık bulan, hem iç ticaret hem de uluslararası ticaret işlemlerinde düzenlenen, finansal nitelikteki belge bugünkü yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Tarihsel gelişimleri incelendiğinde, akreditifli ödemelerden daha eskiye dayanan bir geçmişe sahip olan poliçelerin, mevcut uygulamada yalnız başlarına kullanımları uluslararası ticarette oldukça azalmış durumdadır.

Poliçeler, günümüz dış ticaret işlemlerinde, genellikle vadeli olarak düzenlenen vesaik mukabili ödemeler ile bazı akreditif türlerinde kullanılmaktadır.

Bugünkü yazımda, poliçelerin tanımını yaptıktan sonra temel özelliklerini inceleyeceğim. Yazımın son bölümünde ise poliçe örneği üzerinden pratik bir uygulama yapmayı planlamaktayım.


Dilerseniz daha fazla vakit kaybetmeden, poliçenin tanımı ile yazımıza başlayalım.

Poliçe Nedir?

Kıymetli bir evrak olan poliçe, Türk Ticaret Kanunda bulundurması gereken şartlar izah edilmek suretiyle açıklanmış, bu şartları taşımayan belgelerin poliçe olarak kabul edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

TTK göre bir belgenin poliçe olarak adlandırılması için;
  1. Senet metninde “poliçe” kelimesini, senet Türkçe’den başka bir dille yazılmışsa, o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
  2. Belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havaleyi,
  3. Ödeyecek olan kişinin, “muhatabın” adını,
  4. Vadeyi,
  5. Ödeme yerini,
  6. Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,
  7. Düzenlenme tarihini ve yerini,
  8. Düzenleyenin imzasını içermesi gerekmektedir.

Uluslararası Ticarette Kullanılan Poliçelerin Şekil Şartları Nelerdir?

Avrupa Kıtasın'daki ülkelerde, uluslararası ticarette kullanılan poliçelerin kullanımlarını düzenleyen hukuk incelendiğinde, temel olarak 2 farklı yasal düzenleme ile karşılaşmaktayız:

  • Bills of Exchange Act 1882: Anglo-sakson hukuk sistemindeki ülkelerde poliçelere uygulanacak olan hükümlerin düzenlendiği kanundur. İngiltere, İrlanda gibi ülkelerde geçerlidir.
  • Convention Providing a Uniform Law For Bills of Exchange and Promissory Notes (Geneva, 1930): Özellikle Kara Avrupasın'daki ülkelerin imzalamış olduğu, uluslararası poliçelere uygulanacak olan hükümlerin düzenlendiği, milletlerarası bir anlaşmadır. Almanya, Belçika, Finlandiya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Monako, Luksemburg, Norveç, Hollanda, Avusturya, Fransa, Polonya, Danimarka, İsveç, İsviçre gibi Avrupa ülkelerinin yanı sıra Japonya ve Brezilya da söz konusu konvansiyonu imzalamıştır.
Önemli Not: Türkiye, Cenevre Konvansiyonu'nu imzalamadığı halde, ticaret kanunundaki poliçe ile ilgili maddeleri Cenevre Konvansiyonu'na göre düzenlemiştir. (Uwe Jahn, Bills of Exchange, ICC kitapları, 1995)
Önemli Not: Cenevre Konvansiyonun'daki poliçe şartları ile Bills of Exchange Act'da yazılı poliçe şartları birbirine benzemekle beraber, Cenevre Konvansiyonun'daki şartlar Bills of Exchange Act'da belirtilen poliçe şekil şartlarını da içine almaktadır. Dolayısı ile Türkiye'deki mevzuata uygun olarak düzenlenmiş bir poliçe, İngilizce olarak düzenlenmek kaydı ile, akreditifli işlemler ile vesaik mukabili işlemlerinde, Dünya genelinde kabul görecektir.
Poliçe Nasıl İşler?

Poliçenin işleyiş mekanizmasını açıklamanın sanırım en kolay yolu, konuyu çek üzerinden izah etmeye çalışmak olacaktır.

Çek Nasıl İşler? Çekin İşleyişi Nasıldır?

Daha önceden izlemiş olduğunuz, 1970'li veya 1980'li yıllara ait Amerikan film veya dizilerini gözünüzün önüne getirdiğinizde, film karakterlerinin lokantalarda yedikleri yemeğin bedelini bile çekle ödediklerini anımsayacaksınız. Bu yıllarda henüz kredi kartları yaygınlaşmamıştı ve özellikle ABD'de çek insanların nakit para taşımak yerine, tıpkı günümüzde kredi kartı kullanımında olduğu gibi, kullanmış oldukları alternatif bir ödeme aracıydı.

Çek, normal şartlar altında sadece görüldüğünde ödenecek şekilde düzenlenen bir kıymetli evraktır. Yani normal şartlar altında, vadeli çek düzenlenmez. Bir ticari işlemde, çeki borçlu taraf düzenlemektedir. Borçlu taraf, almış olduğu hizmet veya mal karşılığında alacaklısına para ile ödeme yapmamakta, bunun yerine bankasına söz konusu kişiye borcu kadarlık bir ödeme yapılması talimatı vermektedir.

Daha önce de söylediğim gibi çek normal şartlar altında vadeli olarak düzenlenmez, sadece görüldüğünde ödenecek şekilde düzenlenebilir. Fakat Türkiye'deki genel uygulama çeklerin vadeli olarak düzenlenmesi şeklinde geliştiği için, yargı da bu uygulamayı onaylamış ve vadeli çek kullanımı olanaklı hale gelmiştir.

Örnek Uygulama: Çek Nasıl İşler? Çekin İşleyişi Nasıldır?

Ofis mobilyaları üretip Suudi Arabistan'a ihraç eden Ankara'daki bir mobilya firması, üretiminde kullanmak üzere aldığı hammaddeler için tedarikçisine 90'günlük çek vermiştir. Çeki alan satıcı, çekin vadesinde bankaya başvuru yaparak çekin karşılığını bankadan tahsil etmiştir.


Poliçenin İşleyişi Nasıldır?

Yukarıdaki örnekte çekin işleyişini kısaca açıklamıştım. Poliçenin işleyiş mekanizmasını ise çekin iş akışından yola çıkarak izah etmeye çalışacağım.

Poliçe'nin çekten en büyük farkı poliçenin düzenleyicidir. Çek, mal veya hizmeti satın alan firma tarafından düzenlenmekte iken, poliçe tam tersine satıcı tarafından düzenlenmektedir.

Satıcı, alıcıya göndermiş olduğu poliçe ile belirli bir firmanın emrine belirli bir miktar ödeme yapılmasını talep etmektedir. Poliçeyi alan alıcı poliçeyi kabul edip etmemekte serbest olmakla beraber, poliçeyi kabul ettiği anda geri dönülemez (irrevocable) bir ödeme yükümlülüğü altına girmiş olmaktadır.

Poliçeyi kabul, poliçe muhatabının yani alıcı firmanın poliçede uygun bir alana atacağı imza ile sağlanmaktadır.

Örnek Uygulama: Poliçe Nasıl İşler? Poliçenin İşleyişi Nasıldır?

Islak mendil üretip, ihraç eden İstanbul'daki bir kimya firması, üretiminde kullanmak üzere kimyasal hammadde satın almaktadır. Söz konusu ihracatçı firmaya mal tedarik eden firma, 60 gün vadeli poliçe düzenleyip, ihracatçı firmanın kabulüne göndermiştir. Tedarikçi firma da mallarını Çin'den ithal etmekte olup, ithalat işlemi ile ilgili olarak bankaya kredi borcu bulunmaktadır. Tedarikçi firma, bankaya olan borcuna karşılık olarak ihracatçı firmaya keşide edeceği poliçeyi kullanmak amacıyla, poliçe ödemesinin bankanın emrine yapılmasını talep etmiştir. İhracatçı firmanın poliçeyi kabul etmesine müteakip, sevkiyat işlemi gerçekleştirilmiş olup, tedarikçi firma poliçeyi cirolayarak bankasına devretmiştir. Ödeme vadesinde banka poliçenin ödemesini ihracatçı firmadan almıştır.


Poliçe Örneği:

Aşağıda, uluslararası ticarette kullanılmaya uygun, İngilizce olarak hazırlanmış bir poliçe yer almaktadır. Daha ziyade vesaik mukabili ödemelerde kullanılabilecek şekilde düzenlenmiş olan poliçe örneği, akreditif numarası ve amir banka eklenerek akreditifli işlemlerde de kullanılabilir.

Poliçe vadesinin de, uygulayacağınız işleme göre değiştirilmesi gerekmektedir.

Akreditif Danışmanlık Hizmetleri

Dünya genelinde korumacılık artmakta, politik, ticari ve finansal riskler buna paralel olarak yükselmektedir.

İhracat ve ithalat işlemlerinizde akreditif başta olmak üzere güvenli ödeme ödeme yöntemlerini etkin kullanarak pazar payınızı arttırabilirsiniz.

Detaylı bilgi için sitemizi ziyaret edebilirsiniz.

Akreditif, vesaik mukabili ve diğer ödeme yöntemleri ile ilgili detaylı bilgiler ve danışmanlık bilgileri sitemizdedir.