güncel yazılar...
Loading...

Konşimento Nedir? Konşimento Çeşitleri Nelerdir?

İhracat ve ithalat işlemleri gerçekleştirilirken satışa söz konusu olan malların ihraç ülkesinden ithalatı yapan ülkeye kadar taşınması gerekmektedir.

İhracat veya ithalat işlemlerinde taşıma denizyolu, karayolu, havayolu, demiryolu veya bunların bir arada kullanılması ile oluşan multimodal (çoklu taşıma) şeklinde yapılmaktadır.

Dış ticarette kullanılan her bir taşıma şeklinde farklı özellikleri olan taşıma belgeleri kullanılmaktadır.

Örneğin havayolu taşımalarında havayolu taşıma senedi (air waybill), karayolu taşımalarında karayolu taşıma senedi (cmr consignment note), demiryolu taşımalarında demiryolu hamule senedi kullanılmaktadır.

Limandan limana yapılan deniyolu taşımalarında ise kullanılan taşıma belgesine konşimento (bill of lading) ismi verilmektedir. Dolayısı ile konşimento en basit tanımı ile denizyolu taşımalarında kullanılan bir taşıma belgesi olarak tanımlanabilmektedir.

Konşimentonun Tarihçesi:

Günümüzdekine benzer yapıda olan ilk konşimentoların orta çağ Avrupa'sında kullanılmaya başlandığı görülmektedir.

Özellikle İtalyan şehir devletleri ile Doğu Roma İmparatorluğu arasındaki mal ticaretinde denizyolu taşımacılığının sık kullanıldığı ve konşimentoların bu taşımalarda bugünkü yapılarına kavuşacak değişiklikleri geçirdikleri belirtilmektedir.

Her ne kadar daha eski konşimento formlarının olduğu kabul edilse de ilk konşimento kayıtlarının 1538 yılındaki bir mahkeme tutanağından elde edildiğini Benett 1914 yılında yazmış olduğu "Kıymetli Evrak Olarak Konşimentonun Tarihi ve Bugünkü Durumu" başlıklı kitabında belirtmektedir.

Konşimentonun Yapısı ve Fonksiyonu:

Denizyolu ile yapılan uluslararası taşımalarda kullanılan konşimento, yapısı gereği diğer taşıma belgelerinden belirgin farklılıklar göstermektedir.

Bir konşimento,
  • Malların taşıyıcı tarafından sağlam bir biçimde teslim alındığını göstermeli (receipt)
  • Taşıma sözleşmesini bünyesinde barındırmalı veya bir atıf ile taşıma sözleşmesini tanımlamalı (evidence contract of carriage) ve
  • Ürünleri temsil edebilmelidir (document of title).

Konşimento Çeşitleri Nelerdir?

Ciro Edilebilir Konşimento: Ciro edilebilir konşimento kavramı İngilizce'de Negotiable Bill of Lading olarak tanımlanmaktadır. Emre düzenlenen konşimentoların ciro edilmesi mümkün olmakta iken, nama düzenlenen konşimentolar ciro edilemezler.

Ciro edilebilir konşimentolar alıcı yani "consignee" kısmının üç değişik şekilde doldurulması ile elde edilebilmektedirler:
  • to order
  • to the order of (herhangi bir firma ismi yazılır)
  • to order of the bearer
Ciro edilebilir konşimentolar genellikle akreditifli ödemelerde sıklıkla kullanılmaktadır. Daha detaylı bilgi için önceki yazılarımız olan Konşimentolarda Consignee Bölümü Nasıl Doldurulmalıdır? ve Negotiable Bill of Lading Nedir? başlıklı yazılarımızı okuyabilirsiniz.
Ciro edilebilir konşimentoların en önemli özelliği alıcıların konşimentoyu ciro etmeleri vasıtası ile yeni alıcılara devredebilmelerine olanak tanımalarıdır. Bu yönüyle ciro edilebilir konşimentolar tıpkı poliçe ve çek gibi kıymetli evrak hükmündedir.

Ayrıca ciro edilebilir olarak düzenlenmiş konşimentolardan en az 1 orijinal nüshası varış limanında nakliyeci acentasına teslim edilmeden malların teslimi mümkün olmamaktadır.

Nama Düzenlenmiş Konşimentolar: Bir konşimento alıcının emrine değil fakat doğrudan namına düzenlenmiş ise bu durumda nama düzenlenmiş konşimento (straight bill of lading) olarak adlandırılmaktadır.

Nama düzenlenmiş konşimentolar alıcı kısmına doğrudan konşimento muhatabının adı yazılarak elde edilirler.

Nama yazılmış konşimentolar alıcıları tarafından ciro edilmek vasıtası ile 3. tarafa devir olunamaz.

Son olarak belirtmekte fayda vardır ki nama düzenlenmiş konşimentolar altında yapılan ihracat veya ithalat işlemlerinde, taşıyıcılar malları alıcıya kimlik tespiti yaparak orijinal konşimento olmaksızın teslim edebilir. 

Bu yüzden nama yazılı konşimentolar akreditifli işlemlerde ve vesaik mukabili işlemlerinde seyrek kullanılır.

Hat Konşimentosu: Hat konşimentoları konteyner (container) ile yapılan denizyolu taşımalarında kullanılan ve genellikle taşıyıcı, taşıyıcı acentası veya kaptan tarafından düzenlenip imzalanan konşimento türüdür.

Hat konşimentolarında taşıyıcı firma aynı zamanda gemi sahibi olmaktadır ve herhangi bir charter party sözleşmeye ihtiyaç duymadan konşimento düzenleyebilmektedir.

Sıklıkla taşıyıcı firma veya kaptan tarafından değil de taşıyıcı firmanın acentası tarafından düzenlenmekte ve imzalanmaktadırlar.

Örneğin,
  • Hanjin Shipping Line adına konşimentonun acentası Arkas Denizcilik tarafından düzenlenmesi
  • Evergreen adına konşimentonun Bosporus Gemi Acentalığı tarafından düzenlenmesi Türkiye'de hat konşimentosu kullanımına verilebilecek örnekler arasındadır.
Hat konşimentosu akreditifli işlemlerde en sık kullanılan konşimento şeklidir. Bankalar hat konşimentosu talep ederek mallar üzerindeki etkilerini en yüksek noktaya taşımayı amaçlamaktadırlar.

Forwarder Konşimentosu: Bir taşıyıcı veya acentası tarafından değil de navlun komisyonculuğu yapan firma olan forwarder tarafından düzenlenen konşimentoya forwarder konşimentosu (forwarder bill of lading) denilmektedir.

Forwarder konşimentosu amir bankalara yeterince güven vermediği için akreditifli işlemlerde seyrek olarak kullanılırlar.

Temiz Konşimento: Üzerinde malların hasarlı olarak teslim alındığına dair herhangi bir kayıt taşımayan konşimentolar temiz konşimento (clean bill of lading) olarak adlandırılmaktadır.

Bir konşimentonun temiz konşimento olarak adlandırılması için mutlaka "clean" terimini ihtiva etmesi gerekmez. Herhangi bir hasar kaydı taşımayan tüm konşimentolar temiz konşimento olarak adlandırılır.

Kayıtlı Konşimento: Bazı websitelerinde kayıtlı konşimentoya hatalı olarak kirli konşimento denilmektedir. 

Esasen malların taşıyıcı tarafından hasarlı veya uygun olmayan durumda teslim alındığını gösteren konşimentolar kirli konşimento olarak değil de kayıtlı konşimento (claused bill of lading) olarak adlandırılmalıdır.

Kısa Form Konşimento: Kısa form konşimento (short form bill of lading) aynı zamanda arkası boş konşimento (blank back bill of lading) olarak da bilinir.

Normal şartlar altında taşımaya ilişkin kurallar deniz konşimentosunun arkasında yer almaktadır. Eğer taşıyıcı taşıma sözleşmesini başka bir yerde yayınlamış ise, örneğim websitesi, konşimentoda buraya referans vererek taşımaya ilişkin kuralları konşimentonun arkasına yazmayabilir.

Bu tip konşimentolar kısa form konşimento veya arkası boş konşimento olarak tanımlanmaktadır.

Charter Party Konşimento: Daha ziyade büyük tonajlı dökme yüklemelerde kullanılan bir konşimento çeşidi olan charter party konşimento, gemi kiralamasına ilişkin olarak bir kayıt veya kloz barındıran konşimento olarak tanımlanmaktadır.

Gemi sahipleri ile gemi kiralayan firmalar arasındaki sözleşmeye "charter party" denilmektedir. Eğer bir konşimentoda charter partye ilişkin bir kayıt varsa bu durumda o konşimento charter party konşimento olarak adlandırılır.

Daha önce de değindiğim gibi charter party konşimentolar konteyner taşımacılığında değil de büyük tonajlı dökme yüklemelerin taşınması esnasında kullanılırlar.

Konu ile ilgili daha detaylı bilgiye Charter Party Konşimento Nedir? başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz. 

Freight Prepaid Konşimento: Navlunun satıcı tarafından ödenmiş olan konşimento çeşidine freight prepaid konşimento denir.

Freight Collect Konşimento: Navlunun alıcı tarafından ödenecek olan konşimento çeşidine freight collect konşimento denir.

Ciro Edilemez Denizyolu Konşimentosu: İngilizce'si Non-Negotiable Bill of Lading olarak isimlendirilen ciro edilemez denizyolu konşimentosunun en büyük özelliği malları temsil etme yeteneğinin olmamasıdır.

Bu yüzden bir taşımada eğer ciro edilemez denizyolu konşimentosu kullanılmış ise ithalatçının orjinal konşimento ibrazı yapmaksızın malları nakliyeciden teslim alabileceği hatırdan çıkarılmamalıdır.

Ekspres Konşimento: Express Bill of Lading olarak adlandırılan bir konşimento çeşididir. Yapısal olarak ciro edilemez denizyolu konşimentosuna benzer.

Akreditif Danışmanlık Hizmetleri

Dünya genelinde korumacılık artmakta, politik, ticari ve finansal riskler buna paralel olarak yükselmektedir.

İhracat ve ithalat işlemlerinizde akreditif başta olmak üzere güvenli ödeme ödeme yöntemlerini etkin kullanarak pazar payınızı arttırabilirsiniz.

Detaylı bilgi için sitemizi ziyaret edebilirsiniz.

Akreditif, vesaik mukabili ve diğer ödeme yöntemleri ile ilgili detaylı bilgiler ve danışmanlık bilgileri sitemizdedir.