Türkiye Neden Dış Ticaret Açığı Vermektedir?

Dış ticaret açığı, kabaca bir ülkenin ithalatının ihracatından daha fazla olduğu durumlarda ortaya çıkan finansal durum olarak tanımlanabilmektedir.

Bundan önceki yazılarımda dış ticaret açığının tanımını yapmış ve Türkiye'nin belirli dönemler hariç dış ticaret açığı veren bir ülke olduğunu açıklamıştım.

Peki, Türkiye neden dış ticaret açığı vermektedir? Hangi etmenler Türkiye'nin dış ticaret açığı vermesinde öne çıkmaktadır?

Bugünkü yazımda ise yukarıdaki soruların cevabını bulmaya çalışacağım.

Türkiye Neden Dış Ticaret Açığı Vermektedir?

Türkiye'nin dış ticaret açığı verme sebeplerini anlayabilmemiz için bakmamız gereken ilk nokta, başlıca hangi ürün gruplarında Türkiye'nin en çok dış ticaret açığını vermiş olduğunun tespitidir.

Aşağıdaki grafikte, 2014 yılında Türkiye'nin en fazla dış ticaret açığı verdiği 10 sektör yer almaktadır.

2014 yılında Türkiye'nin vermiş olduğu dış ticaret açığı 84 milyar 556 milyon dolardır.

2014 yılı DTÖ istatistiklerinden tarafımızdan derlenmiştir.

Yukarıdaki tablo incelendiğinde, "mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler" başlığında listelenen ham petrol, doğal gaz gibi ürünlerin Türkiye'nin dış ticaret açığının yaklaşık %58'lik kısmına tekabül ettiği görülmektedir.

Türkiye, 2014 yılında petrol ve doğal gaz gibi enerji üretiminde kullanılan doğal kaynaklar kaleminde yaklaşık 48 milyar dolarlık dış ticaret açığı vermiştir.

Türkiye'nin en fazla dış ticaret açığı verdiği 2. ürün grubu ise makinalar, makina aksam ve parçalarıdır. 2014 yılında Türkiye, 28,1 milyar dolarlık makina ithal etmiş, buna karşılık 13,6 milyar dolarlık makina ihraç edebilmiştir.

2014 yılında Türkiye'nin makinalar ürün grubunda vermiş olduğu dış ticaret açığı 14,5 milyar dolardır.

Akıllı cep telefonlarının da içinde bulunduğu, "elektrikli makina ve cihazlar" kategorisinde ise 2014 yılında Türkiye'nin vermiş olduğu dış ticaret açığı 8,2 milyar dolar civarındadır.

Türkiye'nin en çok hangi sektörlerde dış ticaret açığı verdiğini inceledikten sonra, dilerseniz konunun diğer tarafına, yani en çok dış ticaret fazlası verdiğimiz sektörlere, bakalım.

Aşağıdaki grafikte, 2014 yılında Türkiye'nin en fazla dış ticaret fazlası verdiği 10 sektör yer almaktadır.

Yukarıdaki tablo incelendiğinde, Türkiye'nin en çok dış ticaret fazlası verdiği sektörlerin tekstil sektörünün alt dalları olan,  örme giyim eşyası ve örülmemiş giyim eşyası ihracatlarından kaynaklandığı görülmektedir.

Türkiye'nin bir diğer dış ticaret fazlası verdiği sektör ise meyve ve turunçgil ihracatına dayanmaktadır.

Sonuç:

Yukarıdaki tablolar incelendiğinde, Türkiye'nin dış ticaret açığı vermesinin üç temel nedeni olduğu görülmektedir.

1. Türkiye, enerji ihtiyacını büyük ölçüde ithal etmiş olduğu petrol, doğal gaz gibi doğal kaynaklardan karşılamaktadır. Söz konusu ürünlerin dış ticaretinden oluşan dış ticaret açığı, tek başına Türkiye'nin toplam dış ticaret açığının yaklaşık %58'ini oluşturmaktadır.
2. Türkiye, katma değeri yüksek ürün gruplarında dış ticaret açığı vermektedir. Türkiye, vermiş olduğu bu dış ticaret açığını ise tekstil, tarım ürünleri ihracatı gibi katma değeri düşük sektörler yardımı ile kapatmaya çalışmaktadır.
3. Türkiye'nin dış ticaret fazlası verdiği sektörlerde, sebze, meyve ve maden ihracatı hariç, yoğun olarak ham madde ve ara mamul ithalatı yapılmaktadır. Örneğin, tekstil sektöründe pamuk ithalatı, un sektöründe de buğday ithalatı yoğun olarak yapılmaktadır. Söz konusu ticari yapı, Türkiye'nin dış ticaret açığını kapatmasını engellemektedir.