Türkiye'nin Buğday İthalatı

Türkiye'nin önemli bir buğday unu ihracatçısı olduğunu, "Buğday Unu İhracatı" başlıklı yazımda detayları ile açıklamıştım. Söz konusu yazımı inceleyen arkadaşlar; "Türkiye'nin, 2014 yılında yapmış 932 milyon 593 bin dolarlık un ihracatı ile Dünya çapında en çok buğday unu ihraç eden ülke" olduğunu anımsayacaktır.

Peki, Türkiye yapmış olduğu buğday unu ihracatını, Türkiye'de yetiştirilen buğdaylardan mı temin etmektedir, yoksa ithal olarak buğday alıp, sanayi tesislerinde un haline getirdikten sonra ihraç mı etmektedir?

Resim: Nature vector designed by Freepik

Bugünkü yazımda bu sorunun cevabını bulmaya çalışacağız. Ayrıca, son 5 yılda Türkiye'nin buğday ithalatını inceleyip, Türkiye'nin en çok hangi ülkelerden buğday tedarik ettiğini de anlamaya çalışacağız.

Yazımın son bölümünde ise buğday ithalatı ile ilgili gümrük mevzuatını inceleyip, başlıca buğday ithalatı yapan firmaların iletişim detaylarını sizlerle paylaşacağım.

Dilerseniz daha fazla vakit kaybetmeksizin, Türkiye'nin buğday ithalatı istatistikleri ile yazımıza başlayalım.

Türkiye'nin Buğday İthalatı

Gümrük Tarife Cervelin'de, Buğday, "1001: Buğday ve mahlut" başlığı altında listelenmiştir.

Aşağıdaki grafikte, Türkiye'nin 2001 yılından 2014 yılına kadar yapmış olduğu buğday ithalatına ait veriler yer almaktadır.

Türkiye'nin Buğday İthalatı (2001-2014)

Grafik incelendiğinde, Türkiye'nin buğday ithalatının oldukça dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. 2001 yılında 49 milyon 621 bin dolar olan Türkiye'nin buğday ithalatı, 2002 yılında 148 milyon 10 bin dolara, 2003 yılında da 277 milyon 543 bin dolara yükselmiştir.

2003 yılına gelindiğinde ise, Türkiye'nin buğday ithalatının tekrar bir düşüş trendine girdiği görülmektedir. Türkiye buğday ithalatı, 2004 yılında 221 milyon 868 bin dolar, 2005 yılında 25 milyon 31 bin dolar ve 2006 yılında ise 52 milyon 624 bin dolar olarak gerçekleşmiştir.

2007 yılı ile tekrar artış eğilimine giren buğday ithalatı, 2007 yılında 570 milyon 390 bin dolar, 2008 yılında ise 1 milyar 483 milyon 190 bin dolar olarak kayıt altına alınmıştır.

2008 yılının sonlarında yaşanan küresel ekonomik kriz neticesinde buğday ithalatının 2009 ve 2010 yıllarında düşüş trendine girdiği görülmektedir.

2011 yılında tekrar artış grafiği yakalayan buğday ithalatı, 2012 yılında hafif düşüş kaydetse de, 2013 ve 2014 yıllarında yakaladığı artış ile tekrar 2011 yılında görülen tepe noktasına doğru yaklaşmıştır.

2014 yılında Türkiye'nin dış ülkelerden satın almış olduğu buğday için ödemiş olduğu bedel 1 milyar 545 milyon 853 bin dolardır.

Buğday ithalatı iç piyasa için mi, yoksa ihracat için mi yapılıyor?

Türkiye, tarihin her döneminde önemli bir hububat üretim merkezi olmuştur.

Ziraat Mühendisleri Odası tarafından yayınlanan Buğday Dosyası raporuna göre, Türkiye'nin buğday üretimi  2000 ile 2014 yılları arasında 17,2–22,1 milyon ton arasında gerçekleşmiştir.

Türkiye'de buğday ekim alanları 2004 yılından itibaren düzenli olarak azalmaktadır. 2004 yılında 93 milyon dönüm olan buğday ekili alanlar, 2014 yılına gelindiğinde 77 milyon dönüme düşmüştür.

Ayrıca, hava koşulları da Türkiye'nin buğday rekoltesinde önemli bir etken olarak öne çıkmaktadır. Örneğin, 2007 yılında yaşanan kuraklık nedeniyle üretim 17,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye'nin Un İhracatı

Yukarıdaki grafikte, Türkiye'nin un ihracatı yer almaktadır. Türkiye'nin un ihracatının az olduğu 2005 senesi öncesinde, buğday ithalatının da düşük seviyelerde gerçekleştiği, Türkiye'nin un ihracatının artmaya başladığı 2007 sonrası süreçte ise buğday ithalatının da artmış olduğu, yukarıdaki iki grafiğin karşılaştırılmasından anlaşılabilmektedir.

Çok kabaca, Türkiye'nin buğday ithalatının un ihracatı için yapıldığı yukarıdaki grafiklerden anlaşılmaktadır.

Türkiye'nin En Çok Hangi Ülkelerden Buğday Tedarik Etmektedir?

Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin 2014 yılında en çok buğday ithal etmiş olduğu ülkeler yer almaktadır.

2007 yılından itibaren, açık ara, Türkiye'nin en çok buğday ithal etmiş olduğu ülke Rusya Federasyonu'dur. 2014 yılında da, Türkiye yaklaşık %75'ini Rusya'dan ithal etmiştir.

Son yıllarda, Türkiye buğday ithalatında Meksika'yı alternatif pazar olarak gündemine almış durumdadır. 2014 yılında yaklaşık 81 milyon dolarlık buğday ithalatı ile Meksika, Rusya'nın ardından Türkiye'nin en çok buğday satın aldığı 2. ülke konumundadır.

Kazakistan ve Ukrayna'nın ise buğday ithalatında popülaritesi son yıllarda düşmüştür.

Türkiye'nin diğer buğday tedarik ettiği ülkeleri yukarıdaki şekilden inceleyebilirsiniz.

Türkiye'deki Başlıca Buğday İthalatı Yapan Firmalar Hangileridir?

İntermil-Un Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Levent Cad. Sümbül Sok. Gönüller Yolu No:3 1.Levent - İstanbul
Tel: 0 212 269 69 24
Faks: 0 212 270 91 85

Intermil Gıda, kendisi bir un üreticisi ve ihracatçısı olmanın yanı sıra, aynı zamanda bir buğday ithalatçısı konumundadır.

Yıldan yıla değişen döviz kurları, kuraklık gibi etmenlerle şekillenen buğday piyasasında, o yıl hangi ülke fiyat avantajı sağlıyor ise o bölgenin buğdayını ithal etmektedir.

Firma, Rusya ve Kazakistan başta olmak üzere, Ukrayna, Macaristan, Almanya, ABD, Kanada, Avustralya gibi ülkelerden ithalat yapmaktadır.

Yurtiçi liman teslimi perakende satışlar yanında, talep halinde CIF veya antrepoda devir şeklinde satışlarımız da mevcuttur.

Promaksgrain Endüstri Tarım Ürünleri ve Gıda San. Tic. A.Ş.
Turgut Özal Bulvarı Sarma Sokak No: 4/3 İskitler Ankara
Tel: 0 312 384 26 23
Faks: 0 312 384 26 54

2004 yılında kurulan Promaks Grain A.Ş. un ve yem hammaddelerinin ithalatını ve ihracatını gerçekleştirmektedir.

Ekmeklik buğday, makarnalık buğday, çavdar, mısır, yulaf, arpa, buğday kepeği, soya, soya küspesi ve ayçiçeği küspesi firmanın ithal ettiği başlıca ürünlerdir.

Up Grain Tarım Ürünleri
Abdullah Cevdet Sokak No:16/3 Çankaya / Ankara
Tel: +90 312 447 65 40
Faks : +90 312 447 65 42

Up-Grain, Özova Group çatısı altında 2009 yılında kurulmuştur. Merkez ofisi Ankara'dadır.

Up-Grain, her türlü tarım ürünleri ve yem hammaddelerinin ithalat ve ihracatını yapmaktadır. Kısa zaman içerisinde gelişen pazar ağı ile yurtiçinde özellikle ithal buğdayda ilk tercih edilen firmalardan birisi olmuştur.

Up-Grain'in ithal etmiş olduğu başlıca tarım ürünleri şunlardır: Buğday, mısır, preseli pamuk, soya fasulyesi, ayçiçeği çekirdeği, ayçiçeği küspesi, sertifikalı buğday tohumları, arpa, zeytin yağı.

CFCO Hububat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Yeniyol Mh. Gazi 3. Sk. Segam İş Mrk. Kat:3 No:11 Çorum
Tel: 0 364 235 07 00
Faks: 0 364 235 07 01

CFCO Hububat Merkez Ofis´i Çorum´da olmak üzere Samsun Osmanlı Un ve Çorum Yüksel Un, Ejder Un, Emiroğlu Un fabrikalarının ortaklığıyla 2010 yılında kurulmuştur.

Firma yılın her mevsimi buğday ithalatı gerçekleştirebilmektedir. Ayrıca firmanın Malezya'da bir ofisi de bulunmaktadır.

Ulusoy Un A.Ş.
Nish İstanbul Çobançeşme Mahallesi Sanayi Caddesi No:44 A Blok / Kat:11 Daire:58 Yenibosna, Bahçelieler, İstanbul
Tel: 0 212 603 6538
Faks: 0 212 603 6438

Ulusoy Un, yıllık yarım milyon tondan daha fazla buğday ithal eden bir firmadır.

Ulusoy Un, buğday ithalatını 3000-5000 tonluk nehir gemileriyle ve 25.000-50.000 tonluk handy-panamax yük gemileri ile FOB ve CIF bazda yapmaktadır.

Firma, ağırlıklı olarak Rusya, Kazakistan, Ukrayna, Amerika, Avustralya, Brezilya, Arjantin, Hindistan, Pakistan, Romanya ve Avrupa menşeli buğday ithalatı gerçekleştirmektedir.

Firmanın alım yaptığı temel emtialar; buğday, mısır ve buğday kepeğidir.

Buğday İthalatında Gümrük Mevzuatı:

Buğday ithalatı, 31 Aralık 2015 Perşembe günü Resmi Gazete'de yayınlanan "Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kontrolüne Tabi Ürünlerin İthalat Denetimi Tebli̇ği (Ürün Güvenli̇ği ve Denetimi: 2016/5)'ne göre işlem görmekte olup, söz konusu tebliğ hükümlerine göre "Ön Bildirim'e" ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığın'ca düzenlenecek olan "Uygunluk Yazısı'na" tabiidir.

Yine, 31 Aralık 2015 Perşembe günü Resmi Gazete'de yayınlanan İthalat Tebliği'nin ekinde yer alan "İthalatta Uygulanacak Gümrük Vergisi Oranları ile Ödenecek Toplu Konut Fonunu Gösterir Listeler'e" göre buğday ithalatında %130'luk gümrük vergisi mevcuttur. (tohumluk olanlar hariç)

1001.19.00.00.00 Gtip numaralı buğdayın gümrük vergisi 2016 yılı başında %130'dur.

Buğday İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulaması 

19 Nisan 2014 tarihinde yayınlanan Bakanlar kurulu kararına göre, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere buğday, arpa, mısır ve pirinç ithalatında tarife kontenjanı uygulanması kararlaştırılmıştır. 

Söz konusu karara göre, Toprak Mahsülleri Ofisi, 31.Mayıs.2016 tarihine kadar toplam 2,5 milyon ton buğdayı gümrüksüz olarak ithal edebilecektir.

Bakanlar Kurulu Kararına aşağıdan ulaşabilirsiniz. 

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünce Kullanılmak Üzere Buğday, Arpa, Mısır ve Pirinç İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar 

MADDE 1 -(1);14/4/2010 tarihli ye 2010/339 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan "ithalatta Kota ye Tarife Kontenjanı İdaresi Hakkında Karar" çerçevesinde, aşağıdaki tabloda gümrük tarife pozisyonu (G.T.P.) ve ismi belirtilen maddeler için karşısında gösterilen miktarda tarife kontenjanları açılmış olup, söz konusu kontenjanlar Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir.

Gümrük Vergisi

MADDE 2 — (1) 1 inci maddede belirtilen tarife kontenjanları çerçevesinde yapılacak ithalatta aynı madde kapsamındaki tabloda gösterilen gümrük vergisi, bunun dışında yapılacak ithalatta ise İthalat Rejimi Kararı çerçevesinde söz konusu maddeler için tespit edilen gümrük vergisi uygulanır.

İthal lisansı

MADDE 3 — (1) Bu karar kapsamında yapılacak ithalat için Ekonomi Bakanlığınca (İthalat Genel Müdürlüğü) ithal lisansı düzenlenir.

(2) Bu karar kapsamında düzenlenen ithal lisansları buğday, arpa ve mısır için 31/5/2016, pirinç için 1/9/2016 tarihine kadar geçerlidir.

(3) Bu karar kapsamında ithal edilecek maddeye serbest dolaşıma giriş beyannamelerinin, ithal lisansının geçerlilik suresi içinde tescil edilmiş olması şarttır.

(4) Ithal lisansı üçüncü kişilere devredilemez.

Diğer mevzuat

MADDE 4 — (1) Bu kararda yer almayan hususlarda, İthalat Rejimi Karan ve diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.

MADDE 5 — (1) Bu karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 6 — (1) Bu karar hükümlerini Ekonomi Bakanı yürütür.