Free on Board - FOB Nedir?

Free on Board, Incoterms 2010 içerisinde tanımlanmış olan 11 teslim şeklinden birisidir. Türkçe'ye "Gemi Güvertesinde Masrafsız Teslim" olarak çevrilmektedir. Kısaltılmış biçimi ise FOB'dir.

Free on Board, EXW ve CIF ile beraber Dünya genelinde en sık kullanılan ticari terimlerden birisidir. Bu yüzden, dış ticarette teslim şekilleri ile ilgili olarak yapılan hataların büyük çoğunluğu söz konusu bu 3 incoterms ile ilgili olmaktadır.

FOB teslim şeklinde, ihracatçı, alıcı tarafından yükleme organizasyonu yapılan gemiye malları yüklenmesi ile teslimat görevini yerine getirmiş olmaktadır.

Önemli Not: Incoterms 2000'de yer alan gemi küpeştesini geçtiğinde ibaresi, Incoterms 2010 ile beraber yürürlükten kaldırılmıştır. FOB teslimde mallar gemiye yüklendiğinde risk satıcıdan alıcıya geçer.

FOB teslim, Incoterms 2010 kurallarına göre yalnızca denizyolu taşımalarında kullanılabilmektedir.

Bugün sizlere kısaca FOB teslim şeklinin tanımını yaptıktan sonra, söz konusu ticari terimin ihracatçı ve ithalatçı açısından hangi sorumlulukları beraberinde getirdiğini açıklamaya çalışacağım.

FOB Teslim Şekli Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Sadece denizyolu taşımalarında kullanılabilen bir teslim şekli olan FOB, yükleme limanında malların gemiye yüklenmesini müteakip, riskin satıcıdan alıcıya geçmiş olduğu ticari terimi ifade eder.

FOB Teslim Şeklinde Satıcının Sorumlulukları Nelerdir? 

• Satıcı uluslararası satış sözleşmesinin koşullarına uygun olarak ürünü hazırlar.
• Önceden belirlenen limanda, yine önceden belirlenen tarihte ithalatçının temin etmiş olduğu gemiye ürünlerin yüklenmesini sağlar. 
• İthalatçının kendi ülkesinde kullanması gereken ve ihracat ülkesinde hazırlanan belgeleri alması için ithalatçıya yardımcı olur. Bu işlemlerin tüm risk ve masrafları ithalatçıya ait olmaktadır. 
• İhracatla ilgili gümrük işlemlerini organize eder ve gerekli gümrük masraflarını karşılar.
• İthalatçıya yüklemenin yapıldığını bildirir. 
• Düzenlenen nakliye belgesini ithalatçıya gönderir. 
• Mallar gemiye yüklenene kadar meydana gelebilecek her türlü hasar ve kayıp satıcının sorumluluğundadır.

FOB Teslim Şeklinde Alıcının Sorumlulukları: 

• Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
• Alıcı satıcıya yükleme yapılacak geminin adını, yükleme noktasını ve öngörülen teslim tarihini yeterli bir süre öncesinden bildirmekle mükelleftir.
• İthalat için gerekli gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük vergilerini öder. 
• Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun bedelini öder. 
• Yükleme limanında mallar gemiye yüklendikten sonra, malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcının sorumluluğundadır.